Nog een keer Noord-Holland: nazomeren op het strand

Een bezoek in Alkmaar en het aanhoudend mooie zomerweer waren de aanleiding voor een middagwandeling langs het strand van Bergen naar Schoorl. Heel in de verte zagen we een boot met een vreemde slurf. Een nadere blik leidde tot de conclusie dat dit alles te maken heeft met de zandsuppletie voor de kust bij Petten. En dat sluit dan mooi aan bij mijn vorige blogbericht.
Het was geen foto wandeltocht en onze belevenissen zijn verder het vermelden eigenlijk niet waard, ware het niet dat er toch een onverwachte ontmoeting plaatsvond.

Geen spectaculaire luchten en lichten, de zee was heel kalm.

Op de strekdammen voor Schoorl hebben we alleen meeuwen gezien, vooral veel zilvermeeuwen en mantelmeeuwen, die hun kostje bij elkaar scharrelden of lagen te rusten.

 

 Je zal toch een lekkere vette zeester gevangen hebben en achterna gezeten worden door een soortgenoot die op jouw prooi uit is....






.... dan is het toch zaak om, eenmaal op de grond, die hap heel snel naar binnen te werken - in één keer hap, slik, weg!

Langs de waterkant zaten ook enkele sterns, maar toen ik voorzichtig wat dichterbij wilde komen, gingen ze er meteen vandoor.

Maar toen we lekker even tegen het duin aanlagen, landde er ineens een tapuit vlakbij ons. De camera zat in de tas - beschermd tegen het zand - slow-motion was geboden, maar de mooie dame rustig zitten om zich te laten vereeuwigen. Zo kende ook deze dag weer een leuke verrassing.

Hondsbossche Zeewering; Harger en Pettemer Polder; bescherming en bedreiging

Na onze rondwandeling bij het Zwanenwater reden we onderlangs de duinen naar de Hondsbossche Zeewering. Geen strandvertier of zwemmen hier, maar je kunt wel wandelen of fietsen over de dijk.

Het is een plaats die je je kinderen en buitenlanders laat zien als indrukwekkend voorbeeld van onze eeuwige strijd tegen het water. De hoge zee, de dijken en het lage land. Neder-land.

Een eeuwigdurende strijd. Wie kan de klimaatverandering en de gevolgen daarvan nog ontkennen? Zo'n 10 jaar geleden is vastgesteld dat deze zeewering op een aantal punten niet meer zal voldoen bij een stijgende zeespiegel, als hoge stormen op onze kust beuken. Een oplossing werd gevonden in het aanbrengen van grote hoeveelheden zand voor de dijk. Zand genoeg voorhanden, duurzaam en we krijgen er nieuwe stranden bij. 

Maar natuurliefhebbers zagen ook wel nadelen. Zo zijn de strekdammen een rust- en vooral voedselplaats voor vele vogels zoals meeuwen, aalscholvers, scholeksters en niet het minst: de Steenloper.
Deze schaal- en schelpdierrijke strekdammen zullen onder het zand verdwijnen. Ook was men niet gerust op de gevolgen van stuifzand.

Er is geluisterd naar de bezwaren en er zijn oplossingen gezocht. Op Texel en onder Den Helder en Callantsoog zijn verschillende maatregelen genomen om foerageermogelijkheden en nieuwe natuur te maken. Onder Callantsoog hebben we inderdaad al flinke percelen voormalig landbouwgrond onder water zien staan. Of dat alles op tijd klaar zal zijn voor de vogels, zal moeten blijken. 

De werkzaamheden bij de dijk zijn ook begonnen en moeten eind 2015 afgerond zijn.

Aan de zeekant zal achter de zeewering een hoog duin, net iets lager dan de dijk, worden opgeworpen. Tussen de dijk en dit duin komt een kleine "vallei"om stuifzand op te vangen. Voor het hoge duin zullen kleinere duintjes komen en vervolgens een breed strand. Duinen en strand zullen ongeveer 250 m breed worden. Op de website Kust op Kracht wordt alles helder en kort uitgelegd.

Op dit moment laten de vogels zich nog niet afschrikken door alle geweld. Integendeel: de meeste vogels zitten naast het bouwproject, waarschijnlijk omdat verdere toegang daar verboden is en ze zich daar veilig voelen.

Een Steenloper op het strand, opname op afstand en met tegenlicht. Er waren er meer op de strekdammen, maar de vogels lieten zich slecht benaderen en dus moesten we op afstand blijven.
Tot onze verrassing zagen we ineens een neusje en een soepel lijfje boven water komen: een zeehond! Leuk! Geen mooie foto's, maar wel even het bewijs:

Aan landzijde ligt de Harger en Pettemer Polder, eigendom van Natuurmonumenten. 

De foto boven is vanaf de weg genomen, die beneden vanaf de hoge dijk, waardoor het eeuwenoude patroon van slootjes en percelen goed zichtbaar is.

De poelen van De Putten liggen vlak achter de weg, je kunt ze niet missen. Het zijn oude kleiputten, ontstaan bij het afgraven van de klei die nodig was voor de zeewering. In de Putten zijn altijd veel vogels en ook wel bijzondere vogels te zien. In het voorjaar steltlopers als kluten en tureluurs, in de winter veel eenden en ganzen. De eilandjes werden nu vooral bevolkt door meeuwen en talloze kieviten. Het lijkt een veilig gebied om te jongen groot te brengen.

Is de Putten als natuurgebied ontstaan als gevolg van de zeewering, nu vormt het nieuwe strand weer een bedreiging voor de zilte natuur in de polder, omdat het zoute kwelwater dat nu onder de zeewering doorkomt dit land niet meer zal bereiken. Het brakke water maakt dat hier bijzondere planten voorkomen als zulte en zeekraal.
https://www.natuurmonumenten.nl/harger-en-pettemerpolder

 Het was weer een mooie dag, de zon begon te dalen, tijd om naar huis te gaan.

Pareltje in de kop van Noord-Holland: Zwanenwater

Al lang wilde ik graag eens naar het Zwanenwater bij Callantsoog in de kop van Noord-Holland. Afgelopen donderdag was het een uitgelezen nazomerdag om dat plan te verwerkelijken. Prima temperatuurtje, zon en een zuchtje wind - het kon niet beter!

Het Zwanenwater is een heel gevarieerd en contrastrijk duingebied met twee ondiepe zoetwatermeren (het Eerste en het Tweede Water), schaduwrijke en open zonnige delen, duinen, natte en droge valleien, graslanden en (met name aan de oostkant) heidevlakken.

Het gebied is ontstaan door opstuivingen na de afsluiting van de zeearm van Zijpe. Door de schrale kalkarme grond en de zeewind komt heide hier van nature voor; in september kun je daar natuurlijk ten volle van genieten. Rond het Eerste Water is een wandelroute (bruin) en er is nog een tweede, kortere (gele) route. Het Tweede Water is een afgesloten rustgebied voor de vogels, maar wel te overzien vanuit een observatiehut. Er zijn twee observatiehutten en twee uitkijkduinen. Deels verharde paden.

We waren nog nauwelijks op pad of we werden opzichtig verwelkomd door een aantal hoogstelige Parasolzwammen in het gras langs het pad. Even later liepen we in een open gebied waar lage duinen, waterpartijen en kleine poeltjes elkaar afwisselden. Het is wel duidelijk uit welke hoek de wind waait! Hier waren andere blikvangers: de felgele bloempjes van (denk ik) ganzerik en een veld vol veenpluis, schitterend in de zon. Was ik laatst enthousiast over enkele Parnassiabloempjes in de AWD, hier staan ze met bosjes langs het pad!

Het is duidelijk dat we de hoogzomer achter de rug hebben: waar eerst de bloemen opkleurden, zijn het nu de vruchten, zoals van duinroosjes, bramen, lijsterbes en meidoorn. De wilde kamperfoelie laat zich van twee goede kanten zien met de felrode bessen, maar ook nog volop bloemen.

En er bloeit nog veel meer. Waar eerst de lila orchideeen lonkten, wuiven nu de kattenstaarten. Roze wilgenroosjes, roestbruine zuring en gele  wederik in een moeras, een manshoge rolklaver die steun zoekt bij zuring. En nog veel meer.

 
 

         

En dan zijn er de paddenstoelen, in het bos vooral heel verdekt opgesteld, in het open veld duidelijker aanwezig. Deze vliegenzwammen stonden vergezeld van nog meer soortgenoten naast een bankje waar we even hebben gezeten. Verschillende passanten hebben wij erop gewezen, omdat ze er zo aan voorbij gelopen zouden zijn!

Vermoedelijk is dit de Baardige Melkzwam, algemeen in de buurt van berken, maar ik had hem nooit eerder gezien.

 Parelstuifzwam (?)

En dan natuurlijk de heide in optima forma!

Na de verbindingssloot tussen de twee meren kun je het pad inslaan naar het Klomphuis, de observatiehut die uitzicht biedt over het Tweede meer.

 Goed schoeisel of laarzen heb je nodig voor dit pad dat zo'n 400 meter - soms nauwelijks zichtbaar - door de rietkragen voert. Ook na de afgelopen droge dagen was het hier en daar soppen en de vogelhut zelf staat tot in het water, maar zonder vloer!

Van hier kijk je over het meer en het Bokkeneiland. Het leek wel of het landje keurig verdeeld was over de verschillende gebruikers: voornamelijk rechts zaten de meeuwen, ofwel op de zandbodem ofwel op de hoge nesten, in het midden en links waren veel ganzen (grauwe) en aalscholvers. Ook stonden daar enkele lepelaars. De koeien (Blonde d'Aquitaine) graasden er rustig tussendoor. De afstand is te groot voor mooie foto's, maar voor een indruk:

 In de rietlanden bloeide nog volop het koninginnekruid en veel heerlijk geurende watermunt. Evenals de heide trekken deze veel insecten en vlinders aan.

Terug door het manshoge riet, overvliegende slobeenden.

Zoals gezegd, het water blijft niet beperkt tot de twee meren. Overal zijn poelen, poeltjes en moerassen. En soms zie je dan ineens een kikker.

Bloemen en heide trekken ook vele vlinders aan. Maar deze dag hebben wij behalve atalanta's, niet echt veel vlinders gezien. Net als op de Veluwe vorige week: heidevlinders en hooibeestjes, een enkele citroenvlinder.

Vanaf een tweede uitkijkduin aan de noordkant heb je niet alleen een mooi uitzicht over het Zwanenwater maar ook over de aangrenzende polders, het land van de bollenvelden en rechte lijnen.
En met de laatste pluizen blazen we dit hele verhaal uit.

 







Het Zwanenwater is een natuurgebied van Natuurmonumenten, voor leden (ook van Noord-Hollands Landschap) gratis toegankelijk. Klein parkeerterrein. Bushalte.
https://www.natuurmonumenten.nl/natuurgebieden/zwanenwater/over-dit-natuurgebied